Mroki historii – recenzja książki Procesy czarownic w Polsce w XVII i XVIII

Polowanie na czarownice i płonące stosy to jedna z czarnych kart historii Europy, która dotyczyła każdego kraju. Polska nie była w tym przypadku wyjątkiem i na naszych ziemiach dochodziło również do przerażających zbrodni. Książka Procesy czarownic w Polsce w XVII i XVIII wieku przybliża więc czytelnikowi ten okres, starając się dość kompleksowo pokazać mroczną stronę dziejów.

Okres XVII i XVIII wieku to czasy, kiedy dla zachodnich terenów starego kontynentu „procesy czarownic” stawały się powoli niechlubną przeszłością, o której najlepiej było zapomnieć. Do naszego kraju niestety ten „proceder” dotarł ze sporym opóźnieniem i to właśnie w tym okresie dochodziło w Polsce do masowych procesów i przerażających tortur. W recenzowanej książce autor Bohdan Baranowski (niewątpliwie wielki specjalista od tematów wszelkich zabobonów), zajął się więc wskazanym okresem i postarał się przedstawić czytelnikowi zarówno genezę tych wydarzeń, jak i historyczne ich tło.

Autor tak jak zostało to już wspomniane, na początek stara się przedstawić odbiorcy całe tło tego okrutnego procederu i w jaki sposób fala „śmierci” dotarła również do naszego kraju. W kolejnych rozdziałach stara się on również opisać społeczno-kulturowe realia tamtych czasów, które miały bezpośredni wpływ na postrzeganie świata przez ludzi. Obok czysto etnograficznych treści, poświęca on również sporo miejsca na dość szczegółowe opisanie przebiegu samych procesów. W rozdziałach tych opiera się ona na konkretnych udokumentowanych przypadkach, sięgając również po liczne źródła historyczne, aby temat był dość kompleksowo zaprezentowany. Całość treści pomimo dość specyficznej i pozornie trudnej tematyki jest podana w dość przystępnej formie. Co bardziej wrażliwi czytelnicy muszą być jednak świadomi tego, że autor opisując konkretne przypadki, nie łagodzi faktów i ukazuje przebieg „procesu” dokładnie takim, jakim był (co często wiąże się z dość drastyczną treścią).

Jeśli chodzi o treść książki, która opiera się na spisanych faktach historycznych nie ma jej co zarzucić. Rozdziały te są naprawdę merytoryczne i bardzo ciekawe. Pojawiają się tutaj jednak również pewne zgrzyty jakościowe, które trochę psują pozytywny odbiór całości. W kilku fragmentach publikacji autor wyciąga trochę za daleko idące wnioski (odczucie mocno subiektywne) lub nie pokazuje wszystkich „faktów”. Przykładem może być moment, kiedy jasno przyznaje on, że danych na temat procesów czarownic naszym kraju jest szczątkowa ilość, a dokumentów zachowało się dosłownie kilka. W jednym fragmencie stwierdza on więc, że nie ma możliwości oszacowania dokładnej liczby ofiar, kilkanaście stron później przeprowadza on własne obliczenia i podaje konkretną liczbę. Przyrównuje on również (moim zdaniem błędnie) „procesy” do „wojny klasowej”, czy też w mniej bezpośredniej formie sugeruje, że mogły być one wykorzystywane do nękania osób wyznania Judaistycznego.

Pomimo opisanych powyżej pewnych wad książka Procesy czarownic w Polsce w XVII i XVIII wieku stanowi jedno z ciekawszych dzieł dostępnych na naszym rynku, które zajmuje się daną tematyką na naszych terenach. Jeśli więc kogoś interesuje ten temat, to nie znajdzie on nic lepszego po co mógłby sięgnąć.