Tajemnice przeszłości – recenzja książki Średniowiecze: Obalanie mitów

Średniowiecze: Obalanie mitów. Podręcznik bojowy to jak sama nazwa wskazuje publikacja podejmująca się iście siermiężnego zadania wyprostowania, chociaż części kłamstw, półprawd i wielu niedopowiedzeń związanych z tym okresem historycznym. Od dziesiątek lat bowiem w naszym społeczeństwie (zresztą nie tylko naszym) „średniowiecze” obrosło wieloma mitami, które ni jak mają się do prawdy.

Autorem dzieła jest Jacek Kowalski wielki pasjonat i popularyzator historii. Osoba od wielu lat związana z historią sztuki, jako profesor Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Autor wielu publikacji naukowych związanych z historią i kulturą średniowiecza, a także tych dotyczących czasów staropolskich (jak Sarmacja. Obalanie mitów. Podręcznik bojowy). Śmiało, można więc stwierdzić, że za problematykę zabrała się osoba kompetentna i mająca na dany temat wiele do powiedzenia/napisania.

Już na początku recenzji należy zwrócić uwagę na fakt, że publikacja nie podejmuje się próby całkowitego rozprawienia się ze wszystkimi „mitami”. Na przestrzeni lat powstało ich tak wiele, że chęć opisania ich wszystkich zakończyłoby się wydaniem serii książek przypuszczalnie obszerniejszych niż „Encyklopedia Britannica”. Autor decyduje się tutaj na omówienie 22 różnorodnych zagadnień z segmentu obyczajowości, polityki, nauki, religii, filozofii i tego, co najbliższe jego sercu, czyli sztuki.

Książka dzieli się na siedem części, a te z kolei na kolejno opisywane „zabobony”, z którymi twórca należycie się rozprawia. W poszczególnych podrozdziałach autor dość często sięga po podstawowe źródła wiedzy historycznej/kulturowej (których jest tutaj naprawdę gigantyczna ilość) i na ich podstawie analizuje dane zagadnienie. Jak zostało już wspomniane, tematyka jest dość różnorodna, tym samym każdy powinien znaleźć tutaj coś dla siebie. Nie zabrakło tutaj bowiem tematyki Krzyżaków, Jana Husa, Wita Stwosza, „uciech cielesnych” rycerzy, znaczenia kobiety w tamtym okresie, mitów obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej czy bardziej współczesnych nawiązań jak Imię róży Umberto Eco. Całość jest naprawdę interesująca i dodatkowo pojawia się tuta naprawdę spora ilość ciekawostek historycznych, o których przeciętny człowiek nie miał pojęcia.

Najobszerniejsza część tekstu poświęcona jest tematyce najbliżej sercu autora, czyli szeroko pojętej sztuce. Tłumaczenia i interpretacje średniowiecznej poezji, rozwijająca się w tamtym okresie architektura i rzeźba gotycka. Wszystko to jest na swój sposób intrygujące, nie ma jednak co ukrywać, że nie do każdego tego typu treść przemówi i przynajmniej część potencjalnych czytelników tego typu rozdziałami może być troszkę znużona.

Jeśli chodzi o styl publikacji, to utrzymuje ona walory pozycji naukowej przy jednoczesnym zastosowaniu przez autora bardzo przyjemnego i prostego w odbiorze języka. Świetnie książka prezentuje się również pod względem wizualnym, gdzie poszczególne rozdziały okraszone są licznymi ilustracjami/rysunkami/zdjęciami, będącymi dobrym uzupełnieniem tekstu. Co do samego wydania to korekta przegapiła kilka drobniejszych błędów (przynajmniej mnie udało się tyle wyłapać), nie wpływa to jednak bardzo na ostateczny pozytywny odbiór dzieła.

Biorąc więc pod uwagę wszystkie zalety i wady publikacji, można stwierdzić, że Średniowiecze: Obalanie mitów. Podręcznik bojowy to pozycja ciekawa, pod wieloma względami intrygująca i na pewno godna polecenia pasjonatom historii.

Dziękuję wydawnictwu ZonaZero za udostępnienie książki do recenzji.