Kiedy mieszkańcy Starego Kontynentu zaczęli dostrzegać swoją odrębność narodową? Jak przebiegł proces podziału i wyizolowania się konkretnych państw? Jeśli kogoś interesują odpowiedzi na te pytania, to z całą stanowczością musi on sięgnąć po książkę Świt narodów europejskich.
Pierwsze wydanie recenzowanej publikacji ukazało się na naszym rynku w latach 80. Jej autorem był ceniony profesor nauk historycznych, wieloletni wykładowca Uniwersytetu Warszawskiego i autor wielu pozycji książkowych z dziedziny mediewistyki – Benedykt Zientara. Kilka miesięcy temu ceniony przez pasjonatów historii tytuł, doczekał się stosownego wznowienia nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego. Mamy tutaj do czynienia z wydaniem, w którym nie znajdziemy żadnych większych poprawek czy odniesień do bardziej współczesnych badań historycznych. Poruszone bowiem przez autora w książce zagadnienia nadal są bardzo aktualne i pomimo wielu lat na karku nadal stanowią doskonałe źródło wiedzy. Jedyną zmianą jest tutaj zaktualizowana bibliografia, w której można znaleźć „nowsze” opracowania, po które mogą sięgnąć czytelnicy zainteresowani daną tematyką.
Naród i Państwo.
Tak jak zostało to wspomniane na samym początku recenzji, autor w swojej publikacji stara się pokazać genezę powstania współczesnej Europy. Wstęp swojego dzieła, poświęca on na próbę jasnego zdefiniowania określenia „naród” i „państwo”. Ma to pomóc czytelnikowi w lepszym zrozumieniu dalszej treści.
W początkowych rozdziałach skupia się on również na przedstawieniu pewnych wydarzeń historycznych, które stały się zarzewiem wielkich zmian w strukturze kontynentu. Na pewno najważniejszym z nich był upadek Imperium Rzymskiego pod nawałą sił barbarzyńskich. Jest to dość istotne „tło”, które rzutowało na całą późniejszą przyszłość. Nie znajdziemy tutaj jednak mocno rozległych analiz historycznych. Wynika to z dość ograniczonej ilości miejsca, którą autor wolał wykorzystać do krótkiej, ale treściwej analizy świadomości plemiennej i nieudanej próby asymilacji plemion barbarzyńskich ze społecznością Imperium.
Państwa zachodniej Europy.
Najbardziej rozbudowana i najciekawsza część publikacji zostaje tutaj poświęcona wybranym państwom. Autor doskonale zdając sobie sprawę z faktu, że jedna nawet bardzo obszerna książka nie jest w stanie dogłębnie zająć się danym zagadnieniem, postanowił skupić się jedynie na wybranych państwach zachodniej Europy (Francja, Włochy, Niemcy). Struktura rozdziałów poświęconych konkretnym krajom jest podzielona na kilka istotnych części. Benedykt Zientara początkowo omawia genezę danej nacji, aby później móc skupić się na ważnych dla niej wydarzeniach historycznych (opisanych w dość dużym skrócie). Zdecydowanie najwięcej miejsca poświęca on jednak „narodowi”. Opisuje on strukturę ludności, różnorodność zasiedlanego przez nich terenu ich tradycje, wierzenia, kulturę czy różne czynniki wpływające na ewolucję „narodu”. Całość została napisana dość przystępnym językiem i porusza wiele naprawdę interesujących kwestii, które mogą znacząco rozwinąć wiedzę i świadomość wielu czytelników. Na pewno jednak publikacja nie wyczerpuje w całości danego tematu. Staje się ona jedynie odpowiednią zachętą do ewentualnego dalszego zagłębiania się w dane zagadnienie.
Na uwagę zasługuje tutaj również krótka, ale mocno intrygująca końcówka książki. Autor odrobinę miejsca poświęca tutaj narodom słowiańskim, głównie jednak stara się ukazać możliwe drogi rozwoju opisywanych państw i ewentualne przeszkody, jakie będą się pojawiać na ich drodze.
Podsumowanie.
Pomimo trzydziestu lat na karku, książka Świt narodów europejskich nadal stanowi łakomy kąsek dla każdego pasjonata historii, który chciałby lepiej poznać początki kształtowania się państwowości na Starym Kontynencie. W czasach współczesnych mamy do dyspozycji naprawdę wiele dzieł z tego zakresu, jednak praca Benedykta Zientary jest podstawą, od której powinno się zacząć zgłębianie tego zagadnienia.
Dziękujemy Państwowemu Instytutowi Wydawniczemu za udostępnienie egzemplarza do recenzji.
Świt narodów europejskich.
OCENA:
Wartościowa porcja wiedzy historycznej, która powinna zwrócić uwagę każdego czytelnika pragnącego poznać genezę narodów Europejskich. Tytuł po przeczytaniu którego nie tylko lepiej zrozumie się określenie „naród”, ale również dostrzeże się wady i zalety odrębności państwowej.