Co by się stało, gdyby nagle znacząco urósł iloraz inteligencji każdego człowieka na Ziemi? Jaki miałoby to wpływ na rozwój społeczeństwa i naszej planety? Odpowiedzi na te pytania stara się znaleźć Poul Anderson w swojej książce Olśnienie, która pojawiła się na naszym rynku nakładem wydawnictwa Rebis w ramach serii kultowych powieści sci-fi.
Olśnienie to powieść science fiction, która zadebiutowała w 1954 roku i z biegiem lat stała się jednym z przedstawicieli klasyki gatunku. Książka bada konsekwencje wspomnianego wydarzenia, w którym poziom inteligencji wszystkich organizmów na Ziemi dramatycznie wzrasta. Autor skupia się na grupie kilku postaci, które zostają uwikłane w to bezprecedensowe zjawisko i muszą poradzić sobie ze społecznymi i etycznymi konsekwencjami świata, w którym wszystkie stworzenia nagle stały się znacznie mądrzejsze.
Tytuł ten mocno wyróżnia się na tle licznej konkurencji. Tak naprawdę owe dzieło należałoby traktować w kategoriach eksperymentu myślowego z segmentu „co by było gdyby”? Zamysł autora był i ciągle jest ciekawy, potrafi być również na swój sposób angażujący. Treści zawarte w książce w głównej mierze mają wymusić na czytelniku głębszą refleksję nad tym, jak zmieniłaby się nasza planeta, gdyby wszyscy byli geniuszami. Powieść porusza także bardziej filozoficzne pytania dotyczące natury inteligencji i relacji między człowiekiem a światem przyrody. Przewracając kolejne kartki rodzi się pytania o to, co to znaczy być „inteligentnym” i czy właściwe jest stawianie się człowieka ponad innymi gatunkami.
Wyrazisty naukowy charakter dzieła sprawia jednak, że nie jest to pozycja dla każdego miłośnika sci-fi. Jeśli ktoś liczy na porywającą fabułę z masą zaskakujących zwrotów akcji, to będzie zawiedziony. Tytuł ma ponadto również pewne zauważalne wady. Po pierwsze mamy tu do czynienia z bardzo przeciętnymi bohaterami. Postacie, których losy śledzimy, są mocno nijakie, niesympatyczne i w ogóle nie zapadają czytelnikowi w pamięć. Po drugie nie każdemu współczesnemu odbiorcy spodobają się zaprezentowane tu aspekty obyczajowe. Książka została napisana w latach 50-tych, kiedy to społeczeństwa funkcjonowały na zupełnie innych nieakceptowalnych dziś zasadach. Po trzecie niektóre z wniosków autora są mocno naciągane (ocena subiektywna). Powiązanie inteligencji z wykonywaną pracą (fizyczna/naukowa) jest moim zdaniem błędne. Ktoś kiedyś napisał mądre słowa, że pośród osób z tytułami naukowymi odsetek debili jest większy niż w reszcie społeczeństwa.
Olśnienie pomimo swoich zauważalnych wad nadal jest jednak dziełem dobrym i wartym przeczytania. Kłóciłbym się jednak czy jest to pozycja na tyle wybitna, aby nadal umieszczać ją w segmencie najlepszej klasyki literatury sci-fi.
- Autor: Poul Anderson
- Tłumacz: Martna Plisenko
- Wydawnictwo: Rebis
- Format: 135×215 mm
- Liczba stron: 216
- Oprawa: zintegrowana
- Data wydania: 13 czerwiec 2023
Książka do znalezienia na CENEO i sklepie wydawnictwa Rebis. Warte uwagi książki znajdziecie również na Komiksiarnia Katowice.
Olśnienie.
Ocena:
Pozycja, która na pewno mocno rozrusza szare komórki czytelnika i skłoni go do wielu głębszych refleksji. Jest to jednak pozycja na tyle specyficzna, że trafi w gusta wąskiego grona miłośników naukowych powieści sci-fi.
