Tajemnice historii – recenzja książki Starożytny Egipt: Anatomia cywilizacji

Starożytny Egipt: Anatomia cywilizacji autorstwa Barry’ego J. Kempa to pozycja, która niekoniecznie znajdzie poklask pośród wszystkich pasjonatów historii. Na pewno jest to jednak jedno z tych dzieł, obok którego obojętnie nie może przejść nikt, kto interesuje się dawnymi cywilizacjami. Tytuł dla takich osób zostaje wliczony w kanon lektur obowiązkowych, które należy sobie przyswoić.

Barry J. Kemp to brytyjski archeolog i egiptolog, który nieprzerwanie od początku lat 60. poświęca się pasji poznawania tajemnic starożytnego Egiptu. Nie można więc sobie wyobrazić lepszego i bardziej docenionego w środowisku naukowym specjalisty od tego tematu. W recenzowanej publikacji, jak sam tytuł wskazuje, stara się on zaprezentować czytelnikowi wyjątkowość państwa egipskiego, jak i całej tamtejszej cywilizacji. W swojej pracy opiera się on na licznych badaniach archeologicznych i najnowszej wiedzy historycznej, dzięki której współczesny człowiek może odkryć i zrozumieć specyfikę dawnych Egipcjan oraz po części wpływ przeszłości na czasy obecne.

Przekrój historii w kontekście państwa i obywatela.

Kemp w publikacji stara się pokazać starożytny Egipt jako podstawę pewnych rozwijających się aspektów myśli (obywatela) i organizacji (państwa). W rozbudowanym wstępie prezentuje on najważniejsze pojęcia, uporządkowuje pewne ukazane w treści dowody na potwierdzenie swoich dalszych tez, przedstawia uwagi na temat krajobrazu czy chronologii. Jest to również fragment publikacji, w której jasno daje on do rozumienia, że całość książki naznaczona jest jego przekonaniami, co na całe szczęście nie wpływa na jego obiektywizm. Dalsza treść została podzielona na trzy zasadnicze części. W pierwszej omawia on genezę państwa i wczesny rozwój kultury (okres Archaiczny i Stare Państwo). Kolejny rozdział poświęcony zostaje rozwojowi „biurokracji” i jego znaczeniu dla kształtowania się państwa oraz stara się on tutaj ukazać „modelowy” obraz egipskiej społeczności (całość opiera się głównie na okresie Państwa Środka). Trzecia część poświęcona zostaje strukturze ekonomicznej, różnym aspektom duchowym i świeckim, silnym i słabym stronom państwa oraz różnorodności warstw społecznych.

Obraz społeczności jako podstawy państwa.

Mamy tutaj do czynienia z naprawdę bogatym dziełem, gdzie autor w pomysłowy i niezwykle zwięzły sposób stara się ukazać cechy cywilizacji egipskiej. Kolejne strony mocno naznaczone są analizą kulturowej odrębności tego regionu i mentalności jego mieszkańców. W swojej pracy często odnosi się on do „jednostki” (ukazując jej zwykłą codzienną egzystencję), jako ważnej części większej całości, którą można nazwać „państwem”. Podejście twórcy do poruszonych tutaj zagadnień jest naprawdę szczegółowe, obiektywne i zaskakująco wciągające. Tak jak zostało to już wspomniane, niektóre treści naznaczone są również osobistymi przekonaniami twórcy i jego własną oceną podstaw egiptologii. Obok tego dodatkowo można tu znaleźć wiele współczesnych analogii przytaczanych przez autora, które nie tylko są bardzo trafne co mocno pouczające.

Jeśli chodzi o styl publikacji, to Kemp stara się pisać w sposób dość przystępny dla przeciętnego czytelnika. Zdarzają się jednak rozdziały naznaczone akademicką formą przekazu, co nie zawsze jest łatwe do przyswojenia.

Podsumowanie.

Starożytny Egipt: Anatomia cywilizacji to książka, po którą powinni sięgnąć Ci wszyscy pasjonaci historii starożytnej, którzy pragną poznać Egipt z troszkę innej strony niż jest to pokazywane w większości literatury naukowej. Jestem wręcz pewien, że takie osoby nie będą zawiedzione obszerną lekturą i wyniosą z niej sporą dawkę nowej wiedzy.

Dziękujemy Państwowemu Instytutowi Wydawniczemu za udostępnienie egzemplarza do recenzji.